Home - Inhoud - Fout (volg.) - Marx (terug) - Archief - red. DENNENDALLERS HADDEN WEGBEREIDERS IN AKTIEGROEP WILLEM

WEEK 24 no. 7-10 15 juni

INTERACTIE: Bijdragen voor de COLUMN-ruimte zijn via redactie in te zenden. Graag ondertekening met e-mailadres. Ook een fotootje behoort tot de mogelijkheden. Een sleutelwoord of kopje is handig. Plaatsing kan op zich laten wachten door technische problemen, afwezigheid van de muze, vakantie e.d.

ONDERWERPEN: De columnruimte is vrij. Het kan een persoonlijke oprisping, recensie, mailwisseling, oproep of iets anders zijn. Er geldt in principe een maximum van duizend woorden, maar uitzonderingen zijn mogelijk. Eventueel wordt over de vorm ge-emaild.

Cecile aan de Stegge hoopt dit najaar te promoveren op een proefschrift over de ontwikkeling van het beroep ‘psychiatrisch verpleegkundige’ in Nederland tussen 1830 en 1980. Daarbij besteedt zij onder andere aandacht aan Aktiegroep Willem, een legendarisch stel hervormers van de Willem Arntsz Hoeve dat in de eerste drie maanden van 1970 de landelijke media haalde met een actie tegen de verouderde B-opleiding. Zij stuitten op tegenstand van staatssecretaris van Volksgezondheid R.J.H. Kruisinga (CHU). Steun kregen zij van onder anderen inspecteur W. Meijering en Tweede Kamerlid Bram van der Lek. Het protest werd door de actievoerders ‘gewonnen’ en droeg bij tot structurele wijziging van de opleiding voor verpleegkundigen. Het was echter ook een voorloper van het latere conflict rond de zwakzinnigenafdeling van de Hoeve, Dennendal, waarin deels dezelfde protagonisten een rol zouden spelen. Hier volgt een samenvatting van de paragraaf die Aan de Stegge in haar proefschrift aan Aktiegroep Willem wijdt. Zij heeft toestemming voor de publicatie gegeven, in de hoop dat die zal leiden tot het verkrijgen van een stencil of affiche met een oproep voor de belangrijke bijeenkomst van ‘Willem’ op 3 maart 1970 in de Meerpaal in Dronten. Ook fotomateriaal van die bijeenkomst (of andere) is bijzonder welkom.

AKTIEGROEP WILLEM: een geslaagd protest Door Cecile aan de Stegge (samenvatting Hans Grimm) In januari 1970 sloeg de vlam in de pan bij een groep leerling-B-verpleegkundigen van de Willem Arntszhoeve in Den Dolder. Zes van hen namen het initiatief tot een protest tegen het ‘praktijk- en rapportenboekje’, een rapport waarin verpleegtechnische handelingen werden omschreven die door leidinggevenden moesten worden ‘afgetekend’. Het ging daarbij om zaken als ‘het ontluizen met staal- en netenkam’, ‘het geven van mosterdpapkompressen’, ‘het toedienen van zweetbaden door hete kruiken’ en ‘het toepassen van het spanlaken’. Lesgroep 3A vond het scheppen van ‘een prettig leefklimaat’ voor de cliënten veel belangrijker. Er moesten sociologische en sociaal-psychologische leerstof, alsmede trainingen in gesprekstechniek in het lespakket worden opgenomen, schrijft Aan de Stegge. Ook gingen naar de mening van de groep bestaande hervormingsvoorstellen ‘niet ver genoeg’ en bevatten zij tal van vervreemdende en onaanvaardbare punten, zoals verlaging van de leeftijd waarop B-leerlingen op een afdeling mochten werken naar 16 jaar. Op 22 januari 1970, de dag waarop Lesgroep 3A tot actie besloot, ‘barstte een bom van onvrede’, aldus Aan de Stegge. De groep nam de naam aan van ‘Aktiegroep Willem’, kortweg ‘Willem’, vanwege de relatie met de Willem Arntsz Hoeve. Elders in het land zou de groep ook wel ‘Dolle Willem’ worden genoemd, gezien de ideologische verwantschap met de in december 1969 in Amsterdam opgerichte beweging ‘Dolle Mina’. Een belangrijke rol speelde Marianne de Vries, die met het idee kwam het rapportenboekje als actie-instrument in te zetten. De kern werd gevormd door haar en Erik van de Poll, Theo van der Donk, Kees van Uden, Hanneke de Groot en George Verheul. Er ontstond al snel een conflict met staatssecretaris Kruisinga. In een Kamerdebat van 3 februari toonde Kruisinga zich ‘geïrriteerd’, zowel over de wijze waarop hij was benaderd –met een telegram op zijn huisadres- ‘als over het feit dat een dergelijke actie plaats kon vinden in een inrichting’. Een van zijn critici in de Kamer was de PSP-er Bram van der Lek. Ook binnen de landelijke sectie geneesheer-directeuren van psychiatrische inrichtingen werd tegendruk gegeven, zoals door de directeur van Hulp & Heil in Leidschendam, M.H.Cohen Stuart. Deze verdedigde van hogerhand gelanceerde hervormingsplannen, zoals een dagopleiding voor verpleegkundigen. (Een plan dat pas jaren later gerealiseerd kon worden en niet tegemoetkwam aan de acuut gevoelde behoefte aan verandering!) Sympathie en steun kregen de actievoerders van de geneesheer-directeur van de WA-Hoeve A. Poslavsky, hoofdinspecteur van de Geestelijke Volksgezondheid P. Baan en de inspecteur van de Geestelijke Volksgezondheid in Utrecht W. Meijering. Zo kreeg de groep in de nok van het directiegebouw op de Hoeve zelfs een eigen vertrek met telefoon en stencilmachine ter beschikking. ‘Per 4 februari hadden op de WA-Hoeve al zeventig (leerling)-verpleegkundigen uit solidariteit hun praktijk- en rapportenboekje ingeleverd’. Centraal in het protest stond een voor 3 maart in de Meerpaal in Dronten georganiseerde bijeenkomst, waarop alle ingezamelde praktijkboekjes symbolisch zouden worden overhandigd aan Kruisinga. Het conflict dreigde uit de hand te lopen, maar Baan en Meijering wisten met snelle interventies en compromissen escalatie en polarisatie af te wenden. Op 2 maart reeds werd Aktiegroep Willem in Televizier Magazine van de AVRO geportretteerd als overwinnaar. Kruisinga kwam – waarschijnlijk door het ‘ultimaterige’ optreden van de Aktiegroep- op 3 maart niet naar Dronten, zo schrijft Aan de Stegge. De staatssecretaris liet zich vertegenwoordigen door hoofdinspecteur Baan. Er waren in Dronten 1300 actievoerders en belangstellenden aanwezig, onder wie zeker 1150 leerlingen. Ook de zwakzinnigenzorg was vertegenwoordigd. Conclusie van Aan de Stegge: 'In slechts zes weken tijd had Aktiegroep Willem de al jaren bestaande impasse rond de B-opleiding doorbroken.' Correspondentie is mogelijk via Cecile aan de Stegge